Zihgir Nedir? Ne İşe Yarar ve Nasıl Kullanılır?

İlginç Bilgi: Yukarıdaki Nakkaş Sinan Bey’in tasvirinde Fatih Sultan Mehmet’in, daha önce dikkatinizi çekmemiş olan aksesuarı nedir?

Zihgir, ilk kez duyanlar için çok ilginç bir kelime olsa da geleneksel okçulukla uğraşanlar bir süre sonra ilk duydukları zamanki verdikleri tepkiyi çok kolay unuturlar. Arkadaşlarınıza zihgirden bahsederseniz ilk tepkileri büyük ihtimalle "zihgir nedir” veya "zihgir ne demek” olacaktır. Büyük keyif alarak anlatmak isterseniz buyrun; ancak yorulmak istemezseniz direkt bu sayfayı paylaşabilirsiniz, sizin için bu işi kolaylaştıracak bir kaynak oluşturduk.

Zihgir Nedir? 

Zihgir, okçu yüzüğüdür. Atış eli başparmağa takılan atış yüzüğüdür. Kirişin kolay çekilmesini sağlamaya ve parmağın yaralanmasını engellemeye yarar. Parmak üzerine binen kısma damak veya kaş, iç tarafına yapıştırılan deri parçasına kulak, kiriş takılan iç kenarına ise eşik denir. Tarihte uğur sayılıp hiç çıkarılmadığı yaygındı. Diğer isimleri zehgir, şast, engüştvane ve küştibandır. Zihgir, bugünkü dönem film ve dizilerinde sivri uçlu bir aksesuar olarak gösterilse de, aslında okçunun en önemli aksesuarı, can yoldaşıdır. Zihkir, zehkir gibi hatalı yazılışları olsa da, tüm okçular aslında zihgiri kastettiğinizi anlayacaktır.

Zihgir Ne İşe Yarar?

Zihgir temel olarak parmağı korur ve atışı kolaylaştırır. Kirişin parmakla noktasal temasının yorucu ve yıpratıcı etkisini yaymak suretiyle parmağı korurken aynı zamanda sürtünme etkisini minimize ederek atışı kolaylaştırmaktadır. Aslında zihgir hiç kaybolmamıştır, sadece şekil değiştirmiştir. Geleneksel okçulukta zihgirin görevini klasik kanatlı yayda parmaklık, makaralı yayda tetik yerine getirmektedir. Parmağın yaralanmaması veya nasır tutmaması için koruma şarttır. Özellikle yay sertliği arttıkça zihgirin önemi ortaya çıkmaktadır. 

Zihgir Nasıl Yapılır?

Zihgir çok farklı malzemelerden yapılmıştır. Zihgir sadece Türklerde değil, Asya kavimlerinde çok yaygındı. Çinlilerde Manchu yüzüğü gibi, farklı kültürlerin farklı tipte başparmak yüzükleri vardı. Şekilleri, hatta kullanılışları bile farklıydı ancak değişmeyen tek şey, kiriş çeken elin başparmağına takılı olmalarıdır. Temelde ağaçtan yapılma zihgirler tarihin aşındırıcı yapısı sebebiyle günümüze kadar ulaşamasa da, deriden, çeşitli hayvan boynuzlarından ve kemiklerinden, akik taşından,  fildişinden, hatta mors azı dişinden bile zihgir yapılırdı. Malzeme seçilirken dayanımı, işlenebilirliği, sararma derecesi ve fiyat olarak erişilebilirliği dikkate alınır. Günümüzde pirinç, bronz, gümüş gibi metaller kullanıldığı gibi polimer reçine gibi malzemelerden bile zihgir yapılabilmektedir. 

Zihgir yapmak eskiden de bir ustalıktı. Zihgir yan çevrilerek parmağa takılır ve atış pozisyonuna çevrilince parmaktan çıkmamalıdır. Bu durum eliptik yapısı sayesinde başarılmaktadır. Deri zihgirlerle aşılan bir problem, zihgirin parmak boyutuna uygun yapılması zorunluluğu sebebiyle parmağın şişmesi dolayısıyla zihgirin parmağı sıkmasıdır. Sırf kış ve yaz sıcaklık farkından ötürü bile usta okçuların ayrı mevsimler için ayrı zihgirleri olur.

Zihgir Okçu Yüzüğü Nasıl Kullanılır?

Zihgirle atışa, işaret parmağının ilk boğumu, başparmağın tırnağı üzerine konulur. İşaret parmağının etli kısmı (ilk boğumu), başparmağın tırnağını kapatacak şekilde, 90 derecelik dik bir açı oluşturur. 

İlginç Bilgi: Bu duruş, Arap eski parmak hesabında 60 demekti ve zihgirin diğer isimlerinden şast, Farsça’da 60 demektir. 

Zihgir kullanımında önemli bir nokta da, başparmağa takılı olan zihgir, parmak ekleminden aşağıya indirilmez, böylece kirişi öpen kısım başparmak iç eklemi olur ve zihgir tam olarak eklem çizgisiyle kiriş arasına gelmiş olur. Başparmak kirişe, tam okun altından dolandıktan sonra işaret parmağı başparmağı tarif edildiği gibi tutar. Diğer parmaklar sıkıca kapalıdır, yumruk konumundadır. Bu pozisyona mandal, mandallama, mandal çekişi veya başparmak çekişi denir. Bu pozisyon korunarak kiriş çekilir. Ok atılacağı zaman da sadece işaret parmağının başparmaktan kaldırılması yeterlidir.

Siz de size en uygun zihgiri hemen almak için hemen çeşitlerimize bakın.