Rekor Kıran Okçular Anısına Dikilen Anıtlar: Menzil Taşı
Okmeydanı semtindeki farklı noktalarda atıl durumda bulunarak restore edilen 37 menzil taşının 11'i Okçular Vakfı'nda sergilenmeye başlandı.
Menzil Taşı Özellikleri Nelerdir?
Menzil taşları rekor kıran okçunun anısına dikilir. Genellikle mermer sütunlar şeklinde hazırlanan menzil taşları üzerinde Divan edebiyatı, hat ve taş oyma sanatının bir araya geldiği birer sanat eseridir. Silindirik, burmalı, kare, kanatlı ve çokgen gibi farklı geometrik şekillerde hazırlanan anıt taşlarının boyları da 1.5 metre ile 7 metre arasında değişir. Taşların görkemi kemankeş denilen okçunun durumuna da bağlıdır. Özellikle devren erkanı ve Osmanlı padişahları için yapılan menzil taşları daha görkemli yapılardır. Her iki yanında yazılar bulunan menzil taşlarının bir yüzeyinde kemankeşin menzil atışına dair bilgiler yer alır. Bu bilgiler atış yönüne bakan tarafta manzume şeklinde yazılır. Diğer tarafında ise dönemin şairleri tarafından hazırlanan şiirler bulunur. Menzil taşı için şairler tarafından yazılan kitabeleri hattatlar yazının en güzel sanatına çevirir ve bu sanat taş ustaları tarafından menzil taşlarına işlenir.
Okçular Vakfı tarafından olimpiyat şampiyonu milli okçumuz Mete Gazoz adına dikilen menzil taşı
Menzil Okçuluğu Nedir?
Osmanlı döneminde iki tür okçuluk vardır. Bunlar belirli bir hedefi vurmaya yönelik olan hedef okçuluğu ve en uzak noktayı hedefleyen menzil okçuluğudur. Menzil atışları yapabilmek için öncelikle menzil okçuluğunda ustalaşmak esastır. Bu kural padişah dahil herkes için geçerlidir ve Okçuluk Tekkesi’nin (dönemin federasyonu) iznine tabidir. Menzil okçuluğu için hevesi olan kişiler usta bir kemankeş tarafından eğitime tabi tutulur. Bu eğitimle 900 geze (1 gez 66 cm) pişrev oku atma seviyesine gelen kişiler kabza alma hakkı kazanır. Kabza ok meydanlarında ok atabilecek seviyeye gelen ve federasyona kayıtlı olan sporculara verilen belgedir. Yeni bir menzil denemesi isteyenler için federasyonda bu taleplerini iletir. Buna menzil açma izni denir. İstenilen menzilin uygun olup olmadığına dair ölçüm ve değerlendirmeler Osmanlı Okçuluk Tekkesi tarafından yapılarak uygunsa izin verilir.
2. Mahmut'a ait mizan taşı
Menzil Atışı Nasıl Yapılır?
Menzil atışı yapacak olan kişi ilk olarak atışı yapacağı yere bir çukur açarak ayak taşı diker. Bu taş atmayı hedeflediği uzaklığı temsil eder. Menzil atışlarında rüzgar yönleri önemlidir. Okçu rüzgarın elverişli olduğu zamanlarda ayak taşı dikilen yere göre atışlarını yapar. Başarılı olan okçu için meydan yönetimi atış yaptığı noktaya menzil ana taşı diker. Ayak taşı ile ana taş yeni açılan menzilin yönünü belirler.
Düzenlenen törenle kabzası verilen kemankeşler için artık hedef daha önce dikilen bir menzil taşını geçerek rekor kırmaktır. Kemankeşin atış yapacağı menzil taşının ilerisine çakıl taşlarından bir işaret çukuru açılır ve atış esnasında iki şahit burada hazır bekler. Havacı denilen diğer iki şahit de atıcının yanında yer alır. 4 kişinin şahitliğinde başarılı olan menzil atışı sonrası yeni menzil taşı ortalama 6 ay içinde dikilir. Son rekoru kıran kişiye ait menzil taşı o menzilin baş taşı kabul edilir.